„Gebruik term klimaatreligie niet meer”

Laatst gewijzigd: 11 maart 2021

Door het woord klimaatreligie te gebruiken, gaan we religie automatisch met verdwazing associëren. Er is geen christen die dat wil. Daarom moeten we die term niet meer hanteren.

Dat stelde Embert Messelink, directeur van de christelijke natuurorganisatie A Rocha, dinsdag tijdens het Nationale Religiedebat dat werd georganiseerd door ForumC, in samenwerking met dagblad Trouw. Het debat, dat dit jaar als thema ”Religie, klimaat en klimaatreligie” had, werd live uitgezonden vanuit de Metaal Kathedraal in Utrecht.

Mark Dekker, promovendus complexe systemen aan de Universiteit Utrecht, schetste aan het begin van de avond in het kort de oorzaak en de gevolgen van klimaatverandering. Hij zei zich boos te maken over verkiezingsprogramma’s waarin de menselijke oorzaak van de opwarming van de aarde wordt gebagatelliseerd. „Ik snap niet dat het niet strafbaar is”, liet hij zich desgevraagd ontlokken.

Embert Messelink pleitte in zijn betoog voor het afschaffen van het woord klimaatreligie. „Religieuze gekkigheid lijkt die term te suggereren. Als we die uitdrukking gebruiken, gaan we vanzelf religie met verdwazing associëren. Er klinkt ook iets in door van de relativering van het klimaatprobleem. Dat is om veel redenen onverstandig. We hebben het bij een humanitaire ramp in Afrika toch ook niet over noodhulpreligie? Nee, actie is dan nodig. Zo ook met klimaatverandering.”

Zaligsprekingen

Hij zei dat christenen er werk van moeten maken om geloof en klimaatprobleem aan elkaar te verbinden. Volgens Messelink komt de Heere Jezus met een verrassende en uitdagende ethiek in de Bergrede. Hij relateerde de karaktereigenschappen uit de zaligsprekingen aan een groene levensstijl. „De karaktereigenschappen zijn naadloos toe te passen op dit thema. Nederigheid: we moeten de grenzen van de aarde niet overvragen. Zachtmoedigheid: gebruik medeschepselen niet als gebruiksartikelen, als productiemiddelen. Snakken naar gerechtigheid: we pakken niet wat we kunnen pakken ten koste van de aarde. We kiezen voor eerlijk delen. Barmhartigheid: we ontfermen ons over alles wat kwetsbaar is in de schepping.”

Eva van Urk-Coster, psycholoog en theoloog, stelde dat je niet om religie heen kan om klimaatverandering aan te pakken, omdat meer dan 80 procent van de mensheid religieus is. „Alleen door aan te sluiten bij eigen waarden kun je mensen meenemen.”

Somberheidscultuur

Vastgoedondernemer Cor Verkade kon het –met een knipoog– niet laten om in zijn bijdrage het woord klimaatreligie te gebruiken. Na zijn referaat beloofde hij echter aan Messelink het begrip na het debat nooit meer te gebruiken. Volgens Verkade kan aandacht voor klimaat iets religieus, farizeïsch krijgen. Dat gebeurt volgens hem op het moment dat middel en doel door elkaar worden gehaald. „De schepping kan een middel zijn om de Heere God te leren kennen en om Hem te bewonderen. Maar als de schepping een doel op zich wordt, dan wordt het een drama.”

Verkade stelde dat de somberheidscultuur rond klimaatverandering moet stoppen. „In het debat moet nuchterheid en realiteitszin de boventoon voeren. Leg kinderen geen loden last op. Verhef hen juist tot de mooie taak om goed om te gaan met dat wat onze God ons gegeven heeft.”

Dekker haakte daar in het debat op in. Hij zei dat de manier van communiceren heel belangrijk is rond klimaatverandering. Hij gaf aan dat klimaatactivisten vaak ook een boodschap van actie en hoop hebben. „Tegelijk mogen we nooit de cijfers en gevolgen van klimaatverandering maskeren. Iedereen moet weten wat ons te wachten staat als we op dezelfde voet verder leven.”

Verkade vond dat linkse partijen in het klimaatdebat bijvoorbeeld kernenergie op een „religieuze, dogmatische” manier afwijzen. Hij pleitte voor een eerlijke discussie en wil voorkomen dat er maatregelen worden genomen die slecht uitpakken voor de schepping. Ook waarschuwde hij tegen het maakbaarheidsdenken.

Messelink reageerde dat het opvallend is dat maakbaarheidsdenken zo makkelijk van stal wordt gehaald als het gaat om het klimaat. „Met andere problemen noemen we het maakbaarheidsdenken nooit. Denk aan armoedebestrijding. En hoezo is het klimaat niet maakbaar? Het probleem is in ieder geval niet te groot, want we hebben het zelf veroorzaakt.”

Scheppingstoeslag

De sprekers vonden elkaar in het invoeren van een beprijzing op producten en diensten. Verkade kwam met het idee van een scheppingstoeslag. Ook consuminderen kon de instemming van de meesten wegdragen. Al plaatste Dekker daar wel een kanttekening bij. Hij wees er op dat gedragsverandering lastig te bewerkstelligen is. Daarom komen de „grote knallers” volgens hem toch van onder meer het verduurzamen van de stroomvoorziening en de mobiliteit.

Tekst door Michiel Kerpel in Reformatorisch Dagblad, 10 maart 2021.

Beeld: Het Nationale Religiedebat had als thema: ”Religie, klimaat en klimaatreligie” door Rien Boonstoppel